کد مطلب:10946 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » احكام

چرا بين مراجع و ورحانيون در مورد دريافت خمس شيوههاي مختلفي وجود دارد؟ برخي بيشتر مي بخشند و در نتيجه مردم به آنها اقبال بيشتري دارند. و بعضي ديگر بسيار سختگير هستند. لطفاً بفرماييد اين تفاوت روش بر چه مبنايي است؟

خمس بر دو قسم تقسيم ميشود: يك قسم از آن مربوط به سادات است و ديگري سهم امام(ع). در عصر حضور امام معصوم(ع) همه فقيهان و علماء ديني معتقدند كه بايد خمس از صاحبان مال گرفته شود و در صورت امكان به محضر مبارك امام معصوم(ع) و در غير اين صورت به وكلاي امام(ع) تقديم گردد، امّا در عصر غيبت، نظريات مختلفي از سوي فقها ابراز شده است. برخي بر اين باورند كه در اين عصر خمس بر شيعه واجب نيست و خود ميتوانند در ان تصرف كرده و زندگي خود را تأمين كنند.

براي تأييد نظريه خويش به بعضي روايات تمسك ميكنند بدين مضمون قد ابحنا لشيعتنا.(1)

البته اكثريت فقهاي شيعه معتقدند خمس بر انسان واجب است، خواه در زمان حضور امام معصوم(ع) باشد، يا زمان غيبت آن حضرت دليل آنها عقل و احاديث معتبره است.

گفتني است هر چند اكثريت انديشمندان اسلامي معتقدند كه خمس مطلقاً واجب است، امّا در دخل و تصرف آن در عصر غيبت اختلاف دارند.

عدهاي گويند: بايد خمس جمع آوري شود، امّا احدي حق خرج كردن آن را ندارند، بلكه بايد بين اشخاص دست به دست به گردد تا بعد از ظهور حضرت(ع) تقديم محضر مبارك گردد.

برخي ميگويند بعد از جمع آوري بايد دفن شود تا در زمان ظهور به دست حضرت برسد. البته بايد تبديل به چيزهايي شود كه فاسد شدني نباشد، مثل طلا و مس دفن شود.

دسته سوم معتقدند سهم سادات بين فقرا و مساكين و راه ماندگان از سادات تقسيم شود، امّا سهم امام(ع) به كيفيت بالا دفن گردد.

در نهايت نظريه چهارمي نيز وجود دارد كه نظريه اكثر علما، مخصوصاً متأخرين است، آنان ميفرمايند: گرفتن خمس از مردم لازم و خرج كردن و تصرف آن هم در راههاي تعيين شده طبق سيره علماي پيشين هيچ مانعي ندارد. اينها معتقدند سهم امام(ع) حق و ملك شخصي امام(ع) نيست، بلكه حق ولايت و امامت و رهبري است، در زمان حضور، اين حق رهبري و پشتوانه مالي نظام اسلامي در اختيار شخص امام معصوم است، امّا در عصر غيبت در اختيار نماينده جامع الشرايط او قرار ميگيرد تا در راه ترويج احكام دين و پيشبرد اهداف اسلامي صرف نمايد.

نتيجه اين كه از نظر برخي فقها دايره صرف خمس در ترويج دين محدود است و آن را در محدوده خاص خود خرج ميكنند، اما عدهاي ديگر معتقدند دايره مصرف خمس وسيعتر است و در نتيجه بسط يد بيشتري دارد. بنابراين، هدف هر دو انشاءالله خداوند متعال است و اشاعه دين او و نعوذ بالله هدف ديگري ندارند.

پي نوشتها:

1- ر. ك: جواهر الكلام، ج 16، ص 155 - 170.